روشن شدن لامپ در منزل با زنگ آیفون تصویری

رله قطعه ای است الکترونیکی که برای قطع یا وصل کردن ارتباط الکتریکی بین یک یا چند نقطه با یک فرمان کنترلی کاربرد دارد در واقع رله یک نوع کلید الکترو مکانیکی است که بدون دخالت کاربر قطع و وصل میشود و مکانیزم عمل آن هم تغییر فرمان کنترلی است که رله بر اساس آن ساخته شده است که این فرمان انواع گوناگون و پارامترهای مختلفی را شامل میشود و در ایفون تصویری کاربرد بسیاری دارد.

رله ها چند نو هستند؟ رله ها بر اساس نحوه کارکردشان به دو دسته کلی تقسیم میشوند

۱- رله های الکترومکانیکی یا EMR

۲- رله های الکترونیکی یا SSR

ما در این مبحث با رله های SSR کاری نداریم و فقط در انتها یک توضیح کوتاه در مورد نحوه کارکردشان میدهیم و بیشتر بحث ما پیرامون رله های الکترو مکانیکی است.

با توجه به نوع عمل رله میتوان رله هارا در تمامی بخش های صنعت مشاهده کرد از جمله در اتومبیل – لوازم خانگی – لوازم الکترونیکی – لوازم برقی و نیز برق قدرت – بخشهای مخابراتی و الکتریکی و … و هر جا که شما تصورش را کنید به نحوی از رله ها استفاده میشود که با توجه به انواع گوناگون کارکرد هر رله نامهای بسیاری نیز دارند از جمله رله مخابراتی – رله PLC – رله ریکلوزر ــ رله دیستانس ــ رله حرارتی ــ رله ولتاژزیاد ــ رله جهتی ــ رله فشاری ــ رله آمبولانسی ــ رله اضافه شار ــ رله جانسون و رله بوخهلتس , ….. نامگذاری رله ها یا بر اساس نوع کارکردشان و یا ظاهرشان و یا چگونگی عملکردشان صورت گرفته است

نحوه عملکرد رله الکترو مکانیکی

رله ها از دو قسمت کاملا مجزا از هم تشکیل شده اند یکی قسمت بوبین و دیگری قسمت کانتکت ها

قسمت بوبین از یک هسته سیم پیچی شده تشکیل شده که به محض این که به دو سر سیم پیچ ولتاژ اعمال کنیم سیم پیچ خاصیت آهنربایی پیدا میکند ولتاژی که بوبین سیم پیچ برای این که خاصیت آهنربایی پیدا کند را ولتاژ تحریک میگویند که بسته به نوع و سطح ولتاژ متغییر هستند بطور مثال رله ۱۲ ولت AC یعنی این که رله مورد نظر با نوع ولتاژ AC و سطح ولتاژ ۱۲ ولت تحریک میشود یعنی بوبین خاصیت آهنربایی پیدا میکند قسمت دیگر رله کنتاکتها هستند هر رله حداقل شامل دو کنتاکت می باشد که یک کنتاکت ثابت بوده و یک کنتاکت متحرک اما غالبا رله های مورد استفاده ما دارای ۳ کنتاکت هستند که دو کنتاکت ثابت و یک کنتاکت متحرک می باشد زمانی که رله فعال نیست کنتاکت متحرک به یک کنتاکت ثابت اتصال دارد و زمانی که بوبین رله تحریک میشود کنتاکت متحرک را بسمت خود جذب میکند و همین امر سبب اتصال کنتاکت متحرک به کنتاکت ثابت دیگر میگردد در اصطلاح کنتاکت متحرک را com میگویند و کنتاکتی که قبل از تحریک با کنتاکت متحرک ارتباط دارد را نرمالی کلوز (NC) و زمانی که رله تحریک شد و کنتاکت متحرک به دلیل جذب آهنربایی به کنتاکت دیگر وصل شد به آن کنتاکت نرمالی اوپن (NO) میگویند در کل و در اصطلاح به رله ای که مجموعا ۵ پایه دارند شامل ۲ پایه برای تحریک بوبین و ۳ یایه کنتاکتهای com و NC و NO باشد رله تک کنتاکت میگویند (SPDT)

رله های ۲ کنتاکت ۲ پایه برای تحریک بوبین ۳ پایه مربوط به یک کنتاکت و ۳ پایه مربوط به کنتاکت دوم که در مجموع ۸ پایه دارند (DPDT)

رله های ۳ کنتاکت ۲ پایه تحریک و ۹ پایه مربوط به کنتاکتها دارند (TPDT)

رله های ۴ کنتاکت ۲ پایه تحریک و ۱۲ پایه مربوط به ۴ کنتاکت خود را دارند (QPDT)

مهمترین و اصلی ترین خاصیت رله ایزوله بودن قسمت بوبین از کنتاکت آن است چون از خاصیت مغناطیسی یا همان آهنربایی برای قطع و وصل کنتاکتها استفاده میشود میتوان ولتاژ و جریانی متفاوت و بسیار بیشتر از ولتاژ و جریان بوبین را قطع و وصل کرد 

نکات حائز اهمیت در انتخاب رله

در انتخاب یک رله چند نکته حائز اهمیت است

۱- نوع و سطح ولتاژ تحریک بوبین یک رله که گفتیم نوع ولتاژ ممکن است AC یا DC و یا تلفیقی از هر دو باشد

۲- مقدار جریانی که تیغه های کنتاکت یک رله میتواند از خود عبور دهد

در مدارات آیفون و جک و … از رله های مخابراتی استفاده میشود این رله ها بر روی برد نصب میشوند ولتاژ تحریک آنها پایین بوده و نیز سطح جریان خروجی هم کم می باشد و قیمت بسیار پایینی هم دارند اکثر آیفونها سیستم درب باز کن آنها با رله انجام میشود و نیز در مدار سوئیچر آیفونهای تصویری چه بصورت تک کانال یا مجتمع از رله مخابراتی دو کنتاکت بهره برده شده که برای درب باز کردن و عدم تداخل زنگ ها استفاده می شود.

شناسایی پایه های رله

اکثر رله ها بر روی بدنه خود نوع کارکرد پایه های رله را مشخص کرده اند یا با درج علامت یا با درج شماتیک دیاگرام رله اما اگر رله ای مشخص نبود باید نام کارخانه سازنده رله را در اینترنت جستجو کرده و با توجه به نام رله به کاتالوگ آن دسترسی پیدا کرد و کارکرد هر پایه را مشخص نمود , راه دیگر تست اهم متری پایه هاست مقاومت زیر ۱۰۰۰ اهم بین پایه های بوبین رله را با اهمتر تست نمایید تا پایه های بوبین مشخص شود و مقاومت ۰ بین پایه کام و نرمالی کلوز بیانگر این دو پایه هست برای تشخیص پایه کام باید بوبین رله را تحریک کنید و مقاومت ۰ بین پایه کام و نرمالی اوپن را تست کنید و پایه کام پایه ای است که در حالت غیر فعال با نرمالی کلوز و در حالت فعال با نرمالی اوپن مقاومت ۰ را نشان دهد (اگر اهم متر شما بیزر دارد با بیزر چک کام در حالت غیر فعال به نرمالی کلوز ارتباط دارد و در حالت فعال یعنی زمانی که بوبین تحریک شده به نرمالی اوپن راه میدهد و در هیچ شرایطی پایه نرمالی اوپن و نرمالی کلوز بهم ارتباط برقرار نمیکنند) رله ها به محض تحریک بوبین یا همان کویل به دلیل مکانیکی بودن اتصال را توسط یک صدای تق که به گوش ما میرسد برقرار میکنند پس اگر بوبین رله را تحریک کردیم اما صدای تق به گوش نرسید یعنی این که یا بوبین مشکل پیدا کرده که به ندرت این اتفاق میافتد یا کنتاکتها بدلیل استفاده مکرر و قطع و وصل فراوان صدمه دیده یا به اصطلاح داغ زده اند که مانع از اتصال کامل بین کنتاکت کام و نرمالی اوپن میشود و یا ولتاژ تحریک رله کافی نیست

معرفی رله های SSR

رله های SSR کاملا الکترونیکی بود و هیچ قطعه مکانیکی در آن بکار نرفته پس کاملا بی صدا هستند و دارای طول عمر بالایی نیز می باشند در مکانهای حساس که هر گونه جرقه الکتریکی احتمال انفجار دارد بسیار مورد اعتماد هستند اما معایبی هم دارد که از جمله قیمت بالا و در جریانهای زیاد ایجاد حرارت و بدلیل الکترونیکی بودن نویز پذیر هستند و احتمال این که در اثر نویز به حالت فعال درآیند هست.